စိတ္က်န္းမာေရးႏွင့္ အေၾကာအဆစ္ကုေဆးပညာ (၁)

 

ၿပီးခဲ့တဲ့တပတ္ေက်ာ္ေလာက္က 'စိတ္က်န္းမာေရးႏွင့္ အေၾကာအဆစ္ကုေဆးပညာ' ဆိုသည့္စာ

အုပ္ကို ဌာနစာၾကည့္တိုက္မွ ငွားခဲ့သည္။

သို႔ေသာ္ အိမ္ေရာက္သည့္အခါ စာအုပ္ကို အနည္းအပါး ဟိုလွန္ၾကည့္ ဒီလွန္ၾကည့္သာရွိၿပီး မဖတ္

ျဖစ္ခဲ့ေသးပါ။

ဒီကေန႔မွသာ စၿပီးဖတ္ျဖစ္ပါေတာ့သည္။ 

မိမိသည္ ၂၀၁၈ ခုႏွစ္ကုန္ကစၿပီး စိတ္က်န္းမာေရးေဆးရံုတြင္ Locum Physiotherapist အျဖစ္ စ

တင္အလုပ္လုပ္ခဲ့ရာက ယခုကဲ့သို႔ ၀န္ထမ္းအျဖစ္ျဖင့္ေျပာင္းလဲလုပ္ကိုင္လာခဲ့သည္မွာ ႏွစ္အတန္

ၾကာရွိလာခဲ့ၿပီျဖစ္သည္။

တနည္းေျပာရလ ွ်င္ အေၾကာအဆစ္ကုပညာရွင္အျဖစ္ႏွင့္ စိတ္က်န္းမာေရးနယ္ပယ္တြင္အလုပ္

လုပ္ေနသည္မွာ ၄ ႏွစ္ေက်ာ္ရွိခဲ့ေပၿပီ။

သို႔ျဖစ္ရာ အေၾကာအဆစ္ကုပညာရပ္(Physiotherapy)က စိတ္က်န္းမာေရးမ်ိဳးစံုကို ခံစားေနၾကရ

သည့္လူနာမ်ားအား မည္သို႔ပံ့ပိုးကုသေပးနိုင္ေၾကာင္းကို ယခုစာအုပ္မွထုတ္ႏႈတ္ဘာသာျပန္ေပး

သြားမည္ျဖစ္သည္။

ယခုစာအုပ္ထဲမွ အေၾကာင္းအရာအခ်ိဳ ႔အား ဘာသာျပန္မ ွ်ေ၀ျခင္းမျပဳလုပ္မီ စာအုပ္ေရးသား

ျပဳစုခဲ့သည့္ႏွစ္ႏွင့္အခ်ိန္ကာလတို႔ကို သိရွိထားရန္ လိုအပ္ပါသည္။ 

သို႔မွသာ ယခုစာအုပ္တြင္ပါရွိသည့္ အေၾကာင္းအခ်က္မ်ားသည္ ထိုေခတ္ထိုအခါကရရွိနိုင္ေသာ 

သို႔မဟုတ္ သိရွိထားေသာ အေျခခံသတင္းအခ်က္အလက္မ်ား (information) အေပၚတြင္သာအ

ေျခခံထားေၾကာင္းကို စာဖတ္သူမ်ား နားလည္သေဘာေပါက္ထားရပါမည္။

ယခုေခတ္သိရွိထားသည့္ ေနာက္ဆံုးေပၚသတင္းအခ်က္အလက္အေၾကာင္းအရာမ်ားႏွင့္ ေနရာ

တိုင္းမွာ ခ်ိန္ထိုးေတြးေတာ၍ရနိုင္ေကာင္းမည္မဟုတ္ပါေခ်။ 

 

ဤစာအုပ္ကို ၁၉၉၅ ခုႏွစ္က ပထမဆံုအႀကိမ္အျဖစ္ရိုက္ႏွိပ္ခဲ့ပါသည္။

                  

အထက္က စာအုပ္၏ေက်ာဖံုးတြင္ စာအုပ္အေၾကာင္းအက်ဥ္းခ်ဳပ္ေဖာ္ျပထားသည္မ်ားျဖင့္ စၿပီး

မိတ္ဆက္လိုက္ခ်င္ပါသည္။

စာအုပ္ကိုစီစဥ္တည္းျဖတ္ၾကသူ အယ္ဒီတာ ၃ ဦး၏အဆိုအမိန္႔ပင္ျဖစ္ေလသည္။

ရုပ္ပိုင္းအခက္အခဲႏွင့္ျပသနာမ်ား(ဖိစီးမႈ)ေလာက္ပမာဏႀကီးမားသည့္ စိတ္ပိုင္းဖိစီးမႈေ၀ဒနာမ်ား 

ခံစားေနၾကရသည့္လူနာမ်ားကို အေၾကာအဆစ္ကုပညာရွင္မ်ားႀကံဳေတြ႔ၾကရေလ့ရွိပါသည္။

ဒီလိုအေျခအေနမ်ိဳးေတြက တခါတရံမွာ သတိျပဳမိရန္ခက္ခဲတတ္ၿပီး (သတိျပဳမိျပန္ရင္လဲ)ထိုလူ

နာမ်ာအားကုသမႈေပးရန္ မလြယ္ကူလွပါေခ်။

ယခုစာအုပ္သည္ သဘာ၀သေဘာဆိုျခင္းထက္ လူမ်ားကသတ္မွတ္ခြဲျခားထားသည့္စိတ္ပိုင္းႏွင့္

ရုပ္ပိုင္းကို စိန္ေခၚလ်က္ စိတ္က်န္းမာေရးတိုးတက္မႈအတြက္ အေၾကာအဆစ္ကုပညာရွင္၏ပါ၀င္

နိုင္မႈအခန္းက႑(role of physiotherapy)ကို အႀကံျပဳရည္ညႊန္ထားသည္။ 

ယခုစာအုပ္တြင္ ပါ၀င္ေရးသားထားၾကသူပညာရွင္ေပါင္း (၂၈)ဦးပါရွိၾကသည္။ 

ယင္းတို႔အထဲမွ (၁၉)ဦးမွာအေၾကာအဆစ္ကုပညာရွင္(Physiotherapist)မ်ားျဖစ္ၾကၿပီး က်န္ေသာ

ပညာရွင္မ်ားမွာ အျပဳအမႈဆိုင္ရာကုသမႈသူနာျပဳ (Nurse Behaviour Therapist)၊ NDT ပညာရွင္၊ 

Arts Therapies ပညာရွင္၊ စိတ္ပညာရွင္(Psychologist)၊ စိတ္ေရာဂါကုဆရာ၀န္(Psychiatrist)ႏွင့္ 

Osteopathist တို႔ျဖစ္ၾကသည္။

စာအုပ္ကို စီစဥ္တည္းျဖတ္ၾကသူအယ္ဒီတာ(၃)ဦးလံုးသည္ အေၾကာအဆစ္ကုပညာရွင္မ်ားျဖစ္ၾက

သည္။

           

စိတ္က်န္းမာေရးတြင္ ကိုယ္လက္လႈပ္ရွားေလ့က်င့္ျခင္း(role)၏အေရးပါမႈ

စိတ္က်န္းမာေရးကုသမႈပညာ (Psychiatry) ဆိုသည္မွာ ရုပ္ပိုင္းစိတ္ပိုင္းျဖစ္စဥ္ႏွစ္ခုလံုးႏွင့္သက္ဆိုင္

ျခင္းရွိေလသည္။ 

ထိုရုပ္ပိုင္းႏွင့္စိတ္ပိုင္းျဖစ္စဥ္ႏွစ္ခုလံုး၏ဆက္သြယ္ပတ္သက္ေနမႈမ်ားကို ေျဖရွင္းရာတြင္ ဇီ၀ဆိုင္ရာ၊

စိတ္ပိုင္းဆိုင္ရာႏွင့္လူမႈေရးဆိုင္ရာအေၾကာင္းအခ်က္မ်ား၊ ယင္းတို႔ရႈပ္ေထြးသည့္အခ်င္းခ်င္းအျပန္အ 

လွန္အက်ိဳးသက္ေရာက္မႈမ်ားအား စနစ္တက် အေျခခံကာစဥ္းစားရသည္။ 

ယင္းကဲ့သို႔ခ်ည္းကပ္ေျဖရွင္းျခင္းကို biopsychosocial model approach ဟုေခၚပါသည္ (Engel,

1980)။

ဤကဲ့သို႔ခ်ည္းကပ္ေျဖရွင္းနည္းသည္ သဘာ၀ေလာကႀကီးတခုလံုးအား တခုႏွင္တခု အဆင့္ဆင့္ အ

ထပ္ထပ္ဖြဲ႔စည္းထားသည္ (interconnected hierarchy) ဟု ယူဆရႈျမင္ထားေသာေၾကာင့္ျဖစ္သည္။

ဆိုလိုသည္မွာ သဘာ၀၏တေနရာရာ သို႔မဟုတ္ အဆင့္တဆင့္တြင္ အေျပာင္းအလဲ(change) ျဖစ္ပါ

က သဘာ၀၏အျခားေသာေနရာမ်ားႏွင့္အလႊာအဆင့္မ်ားမွာလည္း ေျပာင္းလဲသက္ေရာက္မႈျဖစ္ေစ

ပါေတာ့သည္။ (A change in one level will effect changes in the others.)