"ဘေလာ့လုပ္ၿပီး စာေတြ ေရးစမ္းပါဗ်ာလို႔" တိုက္တြန္းသူေတြက တိုက္တြန္း ခဲ့ၾကတာ ၾကာခဲ့ပါၿပီ။ တိုက္တြန္းၾကတဲ့ အရင္းႏွီးဆံုးမိတ္ေဆြမ်ားထဲက တစ္ဦးကေတာ့ အေမရိကန္မွာေရာက္ေနတဲ့ ေဒါက္တာေသာင္းတင္ (စာေရးဆရာ လူမ်ိဳးေနာ္)ပါ။ ဇနီးျဖစ္သူက အနီးကပ္ အားေပးတိုက္တြန္းခဲ့ သလို သမီးျဖစ္သူကေတာ့ ယခုဘေလာ့ကို အစမွအဆံုး လုပ္ေပးခဲ့တာ ျဖစ္ တယ္။ ေရးမယ္ ေရးမယ္နဲ႔ အခုမွပဲ ေရးျဖစ္ပါေတာ့တယ္။ ကမာၻမွာ အရည္ အေသြး အေကာင္းဆံုးကၽြန္းထြက္ရွိတဲ့ အမိျမန္မာျပည္နဲ႔ ကၽြန္းပင္ေတြ ၀န္း ရံထားေလ့ရွိခဲ့တဲ့ ေမြးဇာတိ ကန္႔ဘလူၿမိဳ႔ကို အမွတ္တရ ဂုဏ္ျပဳ႔လ်က္ ဒီဘေလာ့၏အမည္ကို 'ကၽြန္းသာယာ'လို႔ ေပးလိုက္ပါသည္။

Thursday, December 21, 2023

အသက္ႀကီးလာတာနဲ႔ အိုမင္းမစြမ္းျဖစ္ၾကရေတာ့မွာလား (၁)

 




အထက္ကအတိုင္း အၿမဲရႈပ္ပြေနတတ္ေလ့ရွိတဲ့ မိမိ၏ကြန္ျပဴတာေမာ္နီတာကို ဒီညမွာ အနဲအပါး 

ရွင္းရင္း ၂၀၁၈ ကေရးထားၿပီး ဘယ္ကိုမွမပို႔ျဖစ္ပဲ ေမ့ေမ့ေပ်ာက္ေပ်ာက္ရွိေနခဲ့တဲ့ ေအာက္ကစာ

ေလးကိုေတြ႔လို႔ အမွတ္တရတင္လိုက္ရပါတယ္။



ျပသနာက ဒီလို။

ဟိုစာေလးလဲ ေမာ္နီတာမွာ ခဏသိမ္းထားၿပီး မၾကာခင္ ျပန္ဖတ္ဦးမယ္ ျပန္သံုးမယ္ေပါ့။

ဒီပံုေလးလဲ မေမ့မေပ်ာက္ရွိေအာင္ ေမာ္နီတာမွာယာယီထားၿပီး လိုအပ္သလို သတိရတုန္း

ေလး အခြင့္သင့္တာနဲ႔ သံုးလိုက္ခ်င္ေသးတာ။

ဒီလို ဒီလိုနဲ႔ ေမာ္နီတာခမ်ာ ကြန္ျပဴတာရဲ ႔'အရူးလြယ္အိတ္ႀကီး'ျဖစ္လာရရွာပါေလပေကာ။

အေတာ္ေလာက္လူဆို ျမင္တာနဲ႔ပဲ ရူးသြားေလာက္ပါရဲ ႔။





အသက္ႀကီးလာတာနဲ႔ အိုမင္းမစြမ္းျဖစ္ၾကရေတာ့မွာလား

                          - တင္ေမာင္ေအး (ကန္႔ဘလူ) -

 



လူတို႔၏အသက္အရြယ္ႀကီးျခင္းႏွင့္ငယ္ျခင္းအေၾကာင္းကို ႏွစ္မ်ိဳးႏွစ္စားခြဲျခားေျပာဆိုနိုင္သည္။ 

ပထမအမ်ိဳးအစားျဖစ္ေသာ chronological age မွာ ေမြးဖြားသည့္ေန႔မွစၿပီး ယ ေန႔တိုင္အသက္

ရွင္ေနဆဲအခ်ိန္အပိုင္းအျခားအထိ သို႔မဟုတ္ ေသဆံုးသြားေသာေန႔အထိ လူတစ္ဦးအသက္ရွင္

ေနထိုင္သြားခဲ့သည့္ကာလရွည္ၾကာမႈကို ရက္၊ လ၊ ႏွစ္ အစ ရွိသျဖင့္ ကိန္းဂဏန္းမ်ားအသံုးျပဳေရ

တြက္ကာ သတ္မွတ္ေျပာဆိုျခင္းျဖစ္သည္။ ဥပမာ ၁၆ ႏွစ္။ ဒုတိယအမ်ိဳးအစားျဖစ္ေသာ physiol-

ogical or biological age မွာ ကိန္းဂဏန္းအရ အသက္မည္မ ွ်ပင္ရွိေနေစကာမူ သူ႔အားအသက္

အရြယ္မည္၍မည္မ ွ်ရွိလိမ့္မည္ဟု အျမင္ အားျဖင့္မွန္းဆထင္ရသည္ကိုေျပာျခင္းျဖစ္သည္။ ဥပမာ 

အသက္ ၇၀ ႏွစ္ရွိေသာသူအား ၆၀ ႏွစ္ခန္႔ဟုထင္ရျခင္း(အရြယ္တင္ျခင္း)။ အလားတူပင္ အသက္ 

၄၀ ႏွစ္သာရွိေသးသူအား အသက္ ၅၀ ေက်ာ္ရွိသည္ဟုထင္ရျခင္း(အိုစာျခင္း၊ အရြယ္က်ျခင္း)။

 

အသက္အရြယ္ကိုလိုက္ၿပီးျဖစ္လာရေသာဦးေႏွာက္အာရံုေၾကာ၊ ၾကြက္သားႏွင့္ႏွလံုးေသြးေၾကာတို႔

၏ဇီ၀ကၼဆိုင္ရာေျပာင္းလဲမႈျဖစ္စဥ္မ်ားသည္ လူတို႔၏ရုပ္ပိုင္းစြမ္းေဆာင္နိုင္မႈမ်ား (physical fun-

ction) အေပၚ ႀကီးစြာသက္ေရာက္မႈရွိေနၾကသည္ဟု ပညာရွင္တို႔ကဆိုထားပါသည္။ အထူးသျဖင့္ 

မသန္စြမ္းမႈႏွင့္ရုပ္ပိုင္းဆိုင္ရာစြမ္းေဆာင္ရည္ခ်ိနဲ႔လာျခင္း (aerobic physical frailty) တို႔သည္ အို

မင္းမစြမ္းျဖစ္မႈအေျခအေနသို႔ အလ်င္အျမန္တြန္းပို႔ေလ့ရွိၾက သည္။ သို႔တေစ ကိုယ္လက္လႈပ္ရွား

ေလ့က်င့္ေပးျခင္းသည္ အသက္အရြယ္အရျဖစ္လာေသာဇီ၀ကမၼဆိုင္ရာေျပာင္းလဲမႈမ်ားကိုေျပာင္း

ျပန္ျဖစ္ေစနိုင္ေလသည္။ လႈပ္ရွားအသံုးခ် မႈနည္းပါးေသာခႏၶာကိုယ္သည္သာ အိုမင္းမစြမ္းျဖစ္လာ

ရျခင္း၏အဓိေသာ့ခ်က္ျဖစ္ေနပါသည္။


ျမန္မာစကားတြင္ ‘အိုမင္းရင့္ေရာ္’ ႏွင့္ ‘အိုမင္းမစြမ္း’ ဟူ၍ေျပာဆိုေလ့ရွိၾကသည္။ ျမန္မာအဘိဓာန္

က ‘အိုမင္းရင့္ေရာ္’ ကို အသက္အရြယ္ႀကီးရင့္ေသာသူဟု အဓိပၸာယ္ဖြင့္ဆိုၿပီး ‘အိုမင္းမစြမ္း’ ကိုမူ 

အသက္အရြယ္ႀကီးရင့္၍ ခြန္အားနည္းကာ မစြမ္းေဆာင္နိုင္ေတာ့ေသာသူ ဟုဆိုထားပါသည္။  















                                 




















 





















 




လူတို႔သည္ ငယ္ရာမွႀကီးလာၾကရသလို ႀကီးလာျခင္းႏွင့္အတူ ဇရာဆိုသည့္အိုမင္းရင့္ေရာ္ျခင္းကို 

မလြဲမေသြရင္ဆိုင္ႀကံဳေတြ႔ၾကရသည္မွာ ျဖစ္ၿမဲဓမၼတာျဖစ္သည္။ ထူးထူးျခားျခားမရွိလွေပ။  


ကိုယ္လက္လႈပ္ရွားေလ့က်င့္မႈမ်ားသည္ လူတို႔၏က်န္းမာေရးအတြက္မ်ားစြာေကာင္းမြန္လွေၾကာင္း

ကိုအားလံုးသိရွိၾကၿပီးျဖစ္သည္။ ေဆးပညာေလ့လာေတြ႔ရွိခ်က္မ်ားအရ ပံုမွန္ကိုယ္လက္လႈပ္ရွားေလ့ 

က်င့္မႈမ်ားသည္ အသက္ငယ္ရြယ္သူမ်ားထက္အသက္အရြယ္ႀကီးရင့္သူမ်ားကို ပိုၿပီးအက်ိဳးေက်းဇူး

ရရွိေစေၾကာင္းသိရွိရသည္။ အဘယ္ေၾကာင့္ဆိုေသာ္ လူရြယ္လူလတ္မ်ားတြင္ ၾကြက္သားႏွင့္ႏွလံုး

ေသြးေၾကာဆိုင္ရာဇီ၀ကမၼစြမ္းေဆာင္မႈ (physiologic reserve) အေျမာက္အမ်ားရွိေနၿပီး အသက္

ႀကီးရင့္သူမ်ားတြင္ တျဖည္းျဖည္းက်ဆင္းလာေနေသာေၾကာင့္ျဖစ္သည္။ မည္သို႔ဆိုေစ ၾကြက္သား

သန္စြမ္းေစေသာ၊ ကိုယ္ေနဟန္ထားခ်ိန္ဆမႈေကာင္းေစေသာ၊ ခံနိုင္ရည္ရွိေစေသာကိုယ္လက္လႈပ္

ရွားေလ့က်င့္မႈမ်ားကို မွန္မွန္ျပဳလုပ္ေပးျခင္းျဖင့္ အသက္ႀကီးရင့္သူမ်ားသည္ မသန္စြမ္းျဖစ္မႈ(အိုမင္း

မစြမ္းမႈ) ကိုေႏွာင့္ေႏွးေစၿပီး ကိုယ့္အားကိုယ္ကိုးသြားလာလုပ္ကိုင္ရင္း အသက္ရွည္နိုင္ေလသည္။

 

ခႏၶာကိုယ္အဂၤါမ်ားတြင္ ဇီ၀ကမၼေျပာင္းလဲမႈမ်ား(physiological changes)ရွိလာၾကသည္။


ဥပမာ တစ္မိနစ္တိုင္းမွာ ႏွလံုးမွခႏၶာကိုယ္အႏွံ႔အျပားဆီသို႔ညွစ္ထုတ္ပို႔ေပးနိုင္ေသာေသြးပမာဏ

ေလ ွ်ာ့နည္းသြားသည္။ ေသြးေပါင္(ဖိအား)က ပံုမွန္ထက္မ်ားလာသည္။ ေသြးေၾကာရွိနံရံမ်ားသည္

ယခင္လိုေပ်ာ့ေျပာင္းမႈမရွိေတာ့ဘဲ ထူထဲမာေက်ာလာၾကသည္။ အဆုတ္မ်ားအတြင္း၌ေအာက္ဆီ

ဂ်င္ဓာတ္ႏွင့္ကာဘြန္ဒိုင္ေအာက္ဆိုက္ဓာတ္တို႔၏ဖလွယ္နိုင္စြမ္းလည္း ယုတ္ေလ ွ်ာ့က်ဆင္းလာ

သည္။ ၾကြက္သား၊ အရိုးႏွင့္အဆစ္မ်ားတြင္ သဘာ၀အရေျပာင္းလဲပ်က္စီးမႈမ်ား (degenerative 

changes) ရွိလာၾကသည္။


ယခုအခါ သက္ႀကီးရြယ္အိုအထူးကုဆရာ၀န္မ်ား (geriatricians) သည္ ေရာဂါရွာေဖြေရးႏွင့္ေရာ

ဂါစီမံကုသေရးအပိုင္းတို႔ကိုယခင္ကကဲ့သို႔အထူးဦးစားမေပးေတာ့ဘဲ ေရာဂါျဖစ္စဥ္ကိုေႏွးေကြးေစ

ျခင္း (delaying disease) ႏွင့္က်န္းမာေရးကိုဂရုျပဳေစာင့္ေရွာက္တတ္ျခင္း (promoting health) 

တို႔ကို ေျပာင္းလဲအာရံုစိုက္ေနၾကၿပီျဖစ္သည္။ 


အဘယ္ေၾကာင့္ဆိုေသာ္ လူနာ၏က်န္းမာေရးႏွင့္မညီညြတ္ေသာေနထိုင္မႈဘ၀ပံုစံကိုေျပာင္းေပး

လိုက္ျခင္း (lifestylechanges)နည္းျဖင့္ ေရာဂါတစ္မ်ိဳးျဖစ္မလာေစရန္ အခ်ိန္ဆြဲထားနိုင္သည္။ 

ထိုသို႔အခ်ိန္ဆြဲထားေပးျခင္းေၾကာင့္ အျခားေသာက်န္းမာေရးျပသနာမ်ားႏွင့္ဆက္ႏႊယ္ေပၚေပါက္

လာနိုင္သည့္က်န္းမာေရးဆိုးက်ိဳးမ်ားကိုလည္း ေလ ွ်ာ့ခ်လာနိုင္မည္ျဖစ္သည္။

 

                           

                                                       - တင္ေမာင္ေအး (ကန္႔ဘလူ) -

















***


အထက္ကေဆာင္းပါးႏွင့္ပတ္သက္လို႔ ဆက္ၿပီးစဥ္းစားေဆြးေႏြးၾကည့္ၾကရေအာင္ပါ။

ေျပာခ်င္တာက ကိုယ္ထူကိုယ္ထက်န္းမာေရးအေၾကာင္းျဖစ္ပါတယ္။

ေဆး၀ါးမ်ားကိုအားမကိုးခ်င္ေတာ့လို႔ 'ေဆး၀ါးမဲ့က်န္းမာေရး'ဘ၀ကို 'မည္သူမျပဳ မိမိမႈ'

နည္းလမ္းျဖင့္ ေျပာင္းလဲႀကိဳးပမ္းၾကေရးအတြက္ အားေပးတိုက္တြန္းလ်က္ရွိေနပါၿပီ။


ဒီကေန႔ မိမိတို႔လင္ကိုယ္မယား အဖိုးအဖြားႏွစ္ေယာက္ Great World ကုန္တိုက္ႀကီၤးကို

ေရာက္သြားခဲ့ၾကပါတယ္။ 

အဲဒီမွာ POSB ဘဏ္မ်ားရွိေလမလားဆိုၿပီးသြားၾကည့္ၾကတာ။ မရွိပါဘူး။ ေငြထုတ္ေပးတဲ့

ATM စက္ေတြပဲရွိတာ။

ဒီလိုနဲ႔ ဟိုေလ ွ်ာက္ၾကည့္ ဒီေလ ွ်ာက္ၾကည့္ရင္းက အေၾကာအဆစ္နဲ႔ေက်ာရိုးခါးရိုးတန္းကုပ

ညာရွင္(Chiropractor)တဦး၏ေဆးခန္းနံရံမွာ 'ေသာမတ္စ္ အက္ဒစ္ဆင္'ရဲ ႔ေအာက္ပါေဟာ

ကိန္း(Prophecy)ကိုေတြ႔မိပါတယ္။

























'ေနာင္ကာလေတြက်ရင္ ဆရာ၀န္မ်ားက လူနာေတြကို ေဆး၀ါးေပးမွာမဟုတ္ေတာ့ဘူး' ဆို

လို႔ စိတ္၀င္စားတာနဲ႔ ဟိုတယ္ျပန္ေရာက္ေတာ့ အေသအခ်ာျပန္ရွာၿပီးဖတ္္ျဖစ္ခဲ့ပါတယ္။








No comments:

Post a Comment